Tại thời điểm lúc nhập viện, bệnh nhân có dấu hiệu lơ mơ, không thể loại trừ khả năng sốc nhiễm khuẩn. Sau khi hội chẩn, người bệnh nhanh chóng được chuyển vào khoa Hồi sức tích cực, thực hiện các biện pháp kiểm soát nhiễm trùng.

Quá trình điều trị cho bệnh nhân gặp nhiều khó khăn. Sau hai tuần nội khoa và chăm sóc chuyên sâu, các ngón chân bệnh nhân vẫn có dấu hiệu hoại tử khô, do tình trạng bỏng nặng khi ngâm chân lâu trong nước nóng và cơ địa đái tháo đường của bà T., làm cho máu khó lưu thông, dẫn đến các mô ở ngón chân dần chết đi.

Khi được chuyển đến khoa Chấn thương chỉnh hình, các ngón chân bệnh nhân đã hoàn toàn hoại tử khô. Ekip điều trị buộc phải đưa ra quyết định cắt bỏ các ngón chân của bệnh nhân.

Hậu phẫu, người phụ nữ cần một quá trình phục hồi chức năng dài hạn và phải chăm sóc y tế thường xuyên để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi.

Các bác sĩ cho biết, đái tháo đường có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như tình trạng mất cảm giác ở các chi, nếu không được kiểm soát tốt có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Do đó, người nhà cần nắm rõ các nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra, đồng thời luôn cẩn thận trong việc chăm sóc và hỗ trợ người bệnh. Với bệnh nhân, cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý, luyện tập đều đặn, đặc biệt là tuân thủ các phác đồ điều trị mà bác sĩ chỉ định.

Đó là trường hợp của bà C.T.T. (54 tuổi, ngụ tỉnh Long An). Trước đó, người nhà lấy nước nóng cho bà T. rửa chân nhưng quên pha nguội. Vì không còn cảm nhận được nhiệt độ nước, bà T. ngâm cả hai bàn chân vào chậu và bị bỏng nặng.

Khi vào bệnh viện, vết bỏng của người phụ nữ đã lan rộng ở cả hai bên chân, làm tổn thương nghiêm trọng đến da và các cấu trúc dưới da. Các bác sĩ nhận định, khả năng các ngón chân bị hoại tử do bỏng nặng kéo dài trước khi nhập viện, cần cắt bỏ các ngón để tránh biến chứng nặng hơn.

Tại thời điểm lúc nhập viện, bệnh nhân có dấu hiệu lơ mơ, không thể loại trừ khả năng sốc nhiễm khuẩn. Sau khi hội chẩn, người bệnh nhanh chóng được chuyển vào khoa Hồi sức tích cực, thực hiện các biện pháp kiểm soát nhiễm trùng.

Quá trình điều trị cho bệnh nhân gặp nhiều khó khăn. Sau hai tuần nội khoa và chăm sóc chuyên sâu, các ngón chân bệnh nhân vẫn có dấu hiệu hoại tử khô, do tình trạng bỏng nặng khi ngâm chân lâu trong nước nóng và cơ địa đái tháo đường của bà T., làm cho máu khó lưu thông, dẫn đến các mô ở ngón chân dần chết đi.

Khi được chuyển đến khoa Chấn thương chỉnh hình, các ngón chân bệnh nhân đã hoàn toàn hoại tử khô. Ekip điều trị buộc phải đưa ra quyết định cắt bỏ các ngón chân của bệnh nhân.

Hậu phẫu, người phụ nữ cần một quá trình phục hồi chức năng dài hạn và phải chăm sóc y tế thường xuyên để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi.

Các bác sĩ cho biết, đái tháo đường có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như tình trạng mất cảm giác ở các chi, nếu không được kiểm soát tốt có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Do đó, người nhà cần nắm rõ các nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra, đồng thời luôn cẩn thận trong việc chăm sóc và hỗ trợ người bệnh. Với bệnh nhân, cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý, luyện tập đều đặn, đặc biệt là tuân thủ các phác đồ điều trị mà bác sĩ chỉ định.

Ung thư lưỡi là u ác tính nguyên phát tại lưỡi, trong đó chủ yếu là ung thư biểu mô vảy (chiếm >95%). Đây là bệnh ung thư thường gặp nhất trong các ung thư vùng khoang miệng (chiếm 30-40%).

Theo bác sĩ Bệnh viện K Trung ương (Hà Nội), hầu hết các trường hợp mắc ung thư lưỡi không tìm được nguyên nhân chính xác gây bệnh nhưng người ta cho rằng có một số yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh.

- Hút thuốc lá: Nghiên cứu cho thấy nếu hút 15 điếu/ngày kéo dài 20 năm thì nguy cơ mắc bệnh ung thư cao gấp 5 lần so với người không hút.

- Rượu: Nếu một người vừa hút thuốc vừa uống rượu thì nguy cơ mắc ung thư đầu mặt cổ tăng lên 10-15 lần.

- Nhai trầu: Đây là yếu tố nguy cơ trong ung thư khoang miệng. Người nhai trầu có nguy cơ mắc cao gấp 4-35 lần so với người không nhai trầu. 

- Tình trạng vệ sinh răng miệng: Vệ sinh răng miệng kém, hàm răng giả không tốt, răng mẻ kích thích lâu ngày có thể dẫn đến dị sản và ung thư.

- Nhiễm vi sinh vật: Nhiễm virus HPV, đặc biệt là type 2, 11, 16 đã được chứng minh là thấy nhiều trong những bệnh nhân bị ung thư khoang miệng.

- Chế độ dinh dưỡng: Chế độ dinh dưỡng thiếu vitamin A, E, D, sắt, hoa quả cũng là yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư khoang miệng, trong đó có ung thư lưỡi.

Không chủ quan với bất thường ở lưỡi

Ung thư lưỡi là bệnh có thể phát hiện và chẩn đoán sớm. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân ung thư lưỡi đến điều trị ở giai đoạn muộn ở nước ta còn cao.

Ung thư lưỡi dễ nhầm lẫn với bệnh ở miệng thông thường. Đây là yếu tố dễ gây chủ quan cho người bệnh, vì vậy khi có những biểu hiện bất thường vùng khoang miệng cần đến bệnh viện khám càng sớm càng tốt.

Ở giai đoạn sớm bệnh có thể điều trị triệt căn bằng phẫu thuật. Ở giai đoạn muộn hơn cần phải kết hợp điều trị phẫu thuật, xạ trị và hóa trị nhằm kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. Trong một số trường hợp ở giai đoạn muộn khi có chảy máu nhiều tại u phải phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài để cầm máu.

Cách đây một tháng, người đàn ông sống tại Phú Thọ bất ngờ xuất hiện u vùng rìa lưỡi. Gần đây, khối u to dần, dễ chảy máu khi ăn uống, vệ sinh răng miệng, bệnh nhân quyết định đến Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương điều trị.

Qua thăm khám, các bác sĩ xác định khối u nằm ở vị trí rìa trái của lưỡi, kích thước khoảng 1x2 cm, ranh giới khá rõ, di động, dễ chảy máu, không thấy có hạch to bất thường vùng cổ.

Bệnh nhân được thực hiện phẫu thuật cắt rộng khối u lưỡi sau khi thực hiện đầy đủ các xét nghiệm cần thiết. Kết quả sinh thiết tức thì trong mổ là u mạch lành tính.

Theo các bác sĩ, các khối u vùng lưỡi do sự phát triển quá mức của tế bào có thể tiến triển thành ung thư nếu không được phát hiện sớm và điều trị.

Dấu hiệu cảnh báo ung thư lưỡi

Ung thư lưỡi là u ác tính nguyên phát tại lưỡi, trong đó chủ yếu là ung thư biểu mô vảy (chiếm >95%). Đây là bệnh ung thư thường gặp nhất trong các ung thư vùng khoang miệng (chiếm 30-40%).

Theo bác sĩ Bệnh viện K Trung ương (Hà Nội), hầu hết các trường hợp mắc ung thư lưỡi không tìm được nguyên nhân chính xác gây bệnh nhưng người ta cho rằng có một số yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh.

- Hút thuốc lá: Nghiên cứu cho thấy nếu hút 15 điếu/ngày kéo dài 20 năm thì nguy cơ mắc bệnh ung thư cao gấp 5 lần so với người không hút.

- Rượu: Nếu một người vừa hút thuốc vừa uống rượu thì nguy cơ mắc ung thư đầu mặt cổ tăng lên 10-15 lần.

- Nhai trầu: Đây là yếu tố nguy cơ trong ung thư khoang miệng. Người nhai trầu có nguy cơ mắc cao gấp 4-35 lần so với người không nhai trầu. 

- Tình trạng vệ sinh răng miệng: Vệ sinh răng miệng kém, hàm răng giả không tốt, răng mẻ kích thích lâu ngày có thể dẫn đến dị sản và ung thư.

- Nhiễm vi sinh vật: Nhiễm virus HPV, đặc biệt là type 2, 11, 16 đã được chứng minh là thấy nhiều trong những bệnh nhân bị ung thư khoang miệng.

- Chế độ dinh dưỡng: Chế độ dinh dưỡng thiếu vitamin A, E, D, sắt, hoa quả cũng là yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư khoang miệng, trong đó có ung thư lưỡi.

Không chủ quan với bất thường ở lưỡi

Ung thư lưỡi là bệnh có thể phát hiện và chẩn đoán sớm. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân ung thư lưỡi đến điều trị ở giai đoạn muộn ở nước ta còn cao.

Ung thư lưỡi dễ nhầm lẫn với bệnh ở miệng thông thường. Đây là yếu tố dễ gây chủ quan cho người bệnh, vì vậy khi có những biểu hiện bất thường vùng khoang miệng cần đến bệnh viện khám càng sớm càng tốt.

Ở giai đoạn sớm bệnh có thể điều trị triệt căn bằng phẫu thuật. Ở giai đoạn muộn hơn cần phải kết hợp điều trị phẫu thuật, xạ trị và hóa trị nhằm kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. Trong một số trường hợp ở giai đoạn muộn khi có chảy máu nhiều tại u phải phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài để cầm máu.

Ngay sau khi tiếp nhận bệnh nhân, các bác sĩ tiến hành làm mát cơ thể người bệnh, truyền dịch, theo dõi dấu hiệu sinh tồn, chức năng tạng.

Sau đó, cả 6 bệnh nhân được chuyển sang Khoa Hồi sức nội khoa và chống độc và khoa Nội thận lọc máu để tiếp tục điều trị. Hiện tại, tình trạng cả 6 bệnh nhân tạm thời ổn định, huyết động trong giới hạn, chức năng thận dần hồi phục.

Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thái Cường, Chủ nhiệm Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, mấy năm trở lại đây, khi phong trào chạy bộ tăng lên, tình trạng tình trạng người sốc nhiệt khi tham gia các giải chạy marathon và thể thao đường dài gia tăng.

Bác sĩ Cường cho biết, sốc nhiệt do gắng sức hay gặp những người trẻ, khỏe mạnh, xảy ra sau phơi nhiễm với nhiệt độ môi trường tăng cao và đồng thời do sự sinh nhiệt lúc thể dục hay gắng sức và đặc biệt là những vận động viên không chuyên khi tham gia các giải chạy marathon.

TS.BS Phạm Đăng Hải, Chủ nhiệm Khoa Hồi sức Nội khoa và Chống độc, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cảnh báo, sốc nhiệt làm tăng nguy cơ tổn thương đa cơ quan bao gồm hệ thần kinh trung ương, hô hấp, tuần hoàn, gan, thận và huyết học, gây ra tình trạng suy đa tạng nhanh chóng nếu không được xử trí y tế kịp thời, thậm chí tử vong.

Nhận biết dấu hiệu sốc nhiệt như thế nào?

Theo TS Hải, hiểu về sốc nhiệt, dấu hiệu nhận biết sớm, cấp cứu kịp thời cũng như dự phòng sốc nhiệt khi chơi thể thao rất quan trọng để giảm nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Một số dấu hiệu giúp mọi người nhận biết sớm tình trạng sốc nhiệt bao gồm rối loạn ý thức như hôn mê, cơn động kinh; rối loạn hô hấp: khó thở, suy hô hấp; rối loạn tim mạch: rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp, thiểu niệu, kèm theo mệt mỏi, đau đầu, đỏ mặt, có thể nôn mửa, ỉa chảy.

Đặc biệt, nhiệt độ cơ thể trên 40 độ C, da nóng và khô.

Để phòng nguy cơ sốc nhiệt, TS Hải khuyến cáo, mỗi người cần luôn quan tâm tới môi trường khi luyện tập. Hãy cố gắng chọn thời gian mát mẻ trong ngày để luyện tập khi thời tiết nắng nóng. Ngoài ra, tránh luyện tập trong thời gian dài liên tục và nên có nhiều lượt nghỉ đan xen (ít nhất nên nghỉ sau mỗi 30 phút luyện tập.

Bên cạnh đó, mỗi người cần tập luyện để thích nghi với nhiệt độ. Nếu không tập luyện mà tham gia chạy dài nắng nóng, mất nước... rất có nguy cơ xảy ra sốc nhiệt.

Theo đó, để thích nghi với thời tiết nắng nóng, bạn sẽ cần thời gian khoảng một tuần. Hơn nữa, cường độ tập luyện càng cao, cơ thể bạn càng sinh nhiệt, khiến nguy cơ sốc nhiệt gia tăng.

Vì thế, cần tránh các bài tập nặng khi cơ thể chưa quen với nhiệt độ và thích nghi từ từ thông qua việc bắt đầu với những bài tập nhẹ trong thời gian ngắn. 

Khi đi chạy, nên mặc trang phục nhẹ, thoáng, thấm hút mồ hôi, đội mũ để bảo vệ đầu khỏi nắng nóng.

Bên cạnh đó, hãy đảm bảo cơ thể được bù nước đủ. Người chạy dài không nên chỉ uống mỗi nước lọc. Bởi khi chạy, cơ thể đổ mồ hôi nhiều khiến tình trạng mất nước, rối loạn điện giải gia tăng.

Vì thế, hãy đảm bảo cơ thể được bổ sung muối (natri) ngoài nước lọc. Thông thường, oresol được khuyến nghị uống trong trường hợp cơ thể ra nhiều mồ hôi. Ngoài ra, các thức uống thể thao có muối, đường cũng được khuyến nghị.

Những thức uống giúp bù nước hiệu quả thường có chứa đường và 0.1 - 0.2% muối ăn. Thức uống có chứa 4% - 8% đường nên được uống sau khi luyện tập từ 1 giờ trở lên. Lý tưởng nhất là khi bạn có thể thay thế lượng nước trong cơ thể (dịch cơ thể) mất đi khi đổ mồ hôi.

Bạn có thể đo ước tính lượng mồ hôi mất đi bằng thiết bị điện tử đồng hồ đeo tay, hoặc đo cân nặng của bạn trước và sau luyện tập, bạn có thể thấy được lượng nước mất đi khi bạn đổ mồ hôi.

Đặc biệt, việc lắng nghe cơ thể khi tập luyện thể thao là rất quan trọng. Nếu cảm thấy cơ thể không khỏe dù chỉ là một chút, hãy dừng chạy, dừng luyện tập. Việc tập luyện, thi đấu là cả quá trình, không đến đích lần này, bạn vẫn có cơ hội lần sau. Không nên gắng sức dễ gây ra những ảnh hưởng xấu cho sức khỏe.

6 ca nhập viện trong một giải chạy

Ngày 15/10, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 thông tin về việc nhiều người sốc nhiệt khi chạy bộ.

Theo đó, sáng 13/10, có 6 bệnh nhân được đưa vào Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong tình trạng sốc nhiệt rối loạn ý thức. Các bệnh nhân có biểu hiện lơ mơ, yếu cơ tứ chi, hạ huyết áp, da khô, thiểu niệu. 

Kết quả xét nghiệm các bệnh nhân có tình trạng tăng men cơ, suy giảm chức năng thận.

Ngay sau khi tiếp nhận bệnh nhân, các bác sĩ tiến hành làm mát cơ thể người bệnh, truyền dịch, theo dõi dấu hiệu sinh tồn, chức năng tạng.

Sau đó, cả 6 bệnh nhân được chuyển sang Khoa Hồi sức nội khoa và chống độc và khoa Nội thận lọc máu để tiếp tục điều trị. Hiện tại, tình trạng cả 6 bệnh nhân tạm thời ổn định, huyết động trong giới hạn, chức năng thận dần hồi phục.

Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thái Cường, Chủ nhiệm Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, mấy năm trở lại đây, khi phong trào chạy bộ tăng lên, tình trạng tình trạng người sốc nhiệt khi tham gia các giải chạy marathon và thể thao đường dài gia tăng.

Bác sĩ Cường cho biết, sốc nhiệt do gắng sức hay gặp những người trẻ, khỏe mạnh, xảy ra sau phơi nhiễm với nhiệt độ môi trường tăng cao và đồng thời do sự sinh nhiệt lúc thể dục hay gắng sức và đặc biệt là những vận động viên không chuyên khi tham gia các giải chạy marathon.

TS.BS Phạm Đăng Hải, Chủ nhiệm Khoa Hồi sức Nội khoa và Chống độc, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cảnh báo, sốc nhiệt làm tăng nguy cơ tổn thương đa cơ quan bao gồm hệ thần kinh trung ương, hô hấp, tuần hoàn, gan, thận và huyết học, gây ra tình trạng suy đa tạng nhanh chóng nếu không được xử trí y tế kịp thời, thậm chí tử vong.

Nhận biết dấu hiệu sốc nhiệt như thế nào?

Theo TS Hải, hiểu về sốc nhiệt, dấu hiệu nhận biết sớm, cấp cứu kịp thời cũng như dự phòng sốc nhiệt khi chơi thể thao rất quan trọng để giảm nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Một số dấu hiệu giúp mọi người nhận biết sớm tình trạng sốc nhiệt bao gồm rối loạn ý thức như hôn mê, cơn động kinh; rối loạn hô hấp: khó thở, suy hô hấp; rối loạn tim mạch: rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp, thiểu niệu, kèm theo mệt mỏi, đau đầu, đỏ mặt, có thể nôn mửa, ỉa chảy.

Đặc biệt, nhiệt độ cơ thể trên 40 độ C, da nóng và khô.

Để phòng nguy cơ sốc nhiệt, TS Hải khuyến cáo, mỗi người cần luôn quan tâm tới môi trường khi luyện tập. Hãy cố gắng chọn thời gian mát mẻ trong ngày để luyện tập khi thời tiết nắng nóng. Ngoài ra, tránh luyện tập trong thời gian dài liên tục và nên có nhiều lượt nghỉ đan xen (ít nhất nên nghỉ sau mỗi 30 phút luyện tập.

Bên cạnh đó, mỗi người cần tập luyện để thích nghi với nhiệt độ. Nếu không tập luyện mà tham gia chạy dài nắng nóng, mất nước... rất có nguy cơ xảy ra sốc nhiệt.

Theo đó, để thích nghi với thời tiết nắng nóng, bạn sẽ cần thời gian khoảng một tuần. Hơn nữa, cường độ tập luyện càng cao, cơ thể bạn càng sinh nhiệt, khiến nguy cơ sốc nhiệt gia tăng.

Vì thế, cần tránh các bài tập nặng khi cơ thể chưa quen với nhiệt độ và thích nghi từ từ thông qua việc bắt đầu với những bài tập nhẹ trong thời gian ngắn. 

Khi đi chạy, nên mặc trang phục nhẹ, thoáng, thấm hút mồ hôi, đội mũ để bảo vệ đầu khỏi nắng nóng.

Bên cạnh đó, hãy đảm bảo cơ thể được bù nước đủ. Người chạy dài không nên chỉ uống mỗi nước lọc. Bởi khi chạy, cơ thể đổ mồ hôi nhiều khiến tình trạng mất nước, rối loạn điện giải gia tăng.

Vì thế, hãy đảm bảo cơ thể được bổ sung muối (natri) ngoài nước lọc. Thông thường, oresol được khuyến nghị uống trong trường hợp cơ thể ra nhiều mồ hôi. Ngoài ra, các thức uống thể thao có muối, đường cũng được khuyến nghị.

Những thức uống giúp bù nước hiệu quả thường có chứa đường và 0.1 - 0.2% muối ăn. Thức uống có chứa 4% - 8% đường nên được uống sau khi luyện tập từ 1 giờ trở lên. Lý tưởng nhất là khi bạn có thể thay thế lượng nước trong cơ thể (dịch cơ thể) mất đi khi đổ mồ hôi.

Bạn có thể đo ước tính lượng mồ hôi mất đi bằng thiết bị điện tử đồng hồ đeo tay, hoặc đo cân nặng của bạn trước và sau luyện tập, bạn có thể thấy được lượng nước mất đi khi bạn đổ mồ hôi.

Đặc biệt, việc lắng nghe cơ thể khi tập luyện thể thao là rất quan trọng. Nếu cảm thấy cơ thể không khỏe dù chỉ là một chút, hãy dừng chạy, dừng luyện tập. Việc tập luyện, thi đấu là cả quá trình, không đến đích lần này, bạn vẫn có cơ hội lần sau. Không nên gắng sức dễ gây ra những ảnh hưởng xấu cho sức khỏe.